Елена Йонина
Романът „Жената от Йерусалим“ на А. Б. Йехошуа е издаден за първи път през 2004 година, но едва през изминалата година се появява и на българския пазар в превод на Надя Баева. Макар Йехошуа да е един от най-изтъкнатите израелски писатели, нито разказите му, нито романите му са издавани в България досега. Все пак както авторът, така и романът му са познати на българския читател, благодарение на филма „Жената от Йерусалим“, представен примиерно в България в рамките на кино-литературния фестивал „Cinelibri“ през 2019г.
„Жената от Йерусалим“ е роман, който ни разказва историята на една жена, и то след нейната смърт. Но всъщност това е по-скоро книга за всички около нея, за света, в който тя умира, и за това как живеят хората в него. Разбира се, това е свят на безсмислена жестокост, където тя е просто поредната жертва на един бомбен атентат. Но това е и свят, където човек може случайно да срещне любовта през някоя непрогледна нощ докато е на работа. Това е свят, където човек може да умре сам, в далечна страна и с дни да не се намери някой, който да го потърси. Но това е и свят, където един абсолютно непознат приема толкова присърце съдбата на един труп, че заради него е склонен да пропътува през половината свят, излагайки се на неблагоприятните условия, които съпътстват пътуването му.
Интересен е фактът, че единственият герой, на когото авторът дава име е точно мъртвата, тази, чиято идентичност е неясна – Юлия Рагаева. Останалите герои са определяни по всевъзможни начини – началника на отдел „Човешки ресурси“/емисаря, отговорника на нощната смяна, консула, офисмениджъра, собственика/стареца, невестулката и така нататък. Повечето са назовани, чрез поста, който заемат, като че ли това е единственото, което има значение и може би още в този детайл може да се види идеята за загубата на идентичност в това общество.
Книгата е разделена на три части – „Началникът“, „Мисията“ и „Пътуването“, като още в озаглавяването им можем да видим промяната, която постепенно настъпва в главния герой. Ако в началото той е фокусиран върху собствените си проблеми и приема с особена досада задачата дадена му от собственика, то във втората част той вече е фокусиран върху нея и иска да постигне възможно най-добрия резултат, а в третата – го виждаме приел вече задачата си като мисия, а фокусът е изместен върху самото пътуване и върху случващото се по време на пътуването. На няколко места в романа вижадме героя през погледа на някой друг и това са интересни ремарки, които ни дават друга гледна точка към случващото се.
Странен е натрапчивият интерес, който началникът на отдел „Човешки ресурси“ проявява към външния вид на тази непозната мъртва жена. Той е особено заинтригуван от екзотичната красота на жената и дълго се опитва да осмисли идеята за хубостта ѝ, която е пропуснал да забележи по-рано. Същите черти началника вижда и на лицето на нейния син.
Друг основен проблем, засегнат в романа, е този за журналистиката, за медиите в днешно време, които са готови на всичко заради добрата история. Склонни са да променят истории, да преиначават факти, така че да са им удобни, а пък „обективността е гледна точка“. Всъщност показано ни е и колко силни са медиите, защото тласък за началото на всички събития, които са ни представени в книгата, дава именно един журналистически материал.
И все пак, зад черния хумор, с който е изпълнен романа, можем да открием сероизните проблеми, с които той се занимава – загубата на идентичност, живеенето, на хората, които са така потопени в ежедневието, че не разбират, че пропускат самия живот, чувството за вменена вина, а и чувството за отговорност. Това е роман за едно пътуване към дома, що се отнася до Юлия Рагаева, но и за пътуването на началника на отдел „Човешки ресурси“ към същността си.